Arabako ESIren eta Arabako Psikologia Elkargo Ofizialaren gogoetak eta gomendioak Covid-19ren aurrean
Arabako ESIk eta Arabako Psikologia Elkargo Ofizialak gogoeta eta gomendio hauek partekatzen dituzte herritarrekin, koronabirusaren aurrean espero daitezkeen erreakzio psikologikoei eta emozioei buruz
Helburua da erreakzio eta emozio horiek gaixotasunari aurre egiteko ahalegin sanitarioak oztopatzen dituen fenomeno biral bihurtzea saihestea
A - GAIXOTASUNAK JOTA EZ BADAGO, NORMALA DA BELDURRA SENTIZEA
Beldurra gure bilakaera osoan zehar lagundu digun erantzun moldagarria da. Beldurrari esker, erne egoten gara, eta eraginkortasun handiagoz jartzen ditugu martxan arriskuen aurrean borrokatzeko edo ihes egiteko ekintzak. Ezagutzen ez dugun eta arriskutsua izan daitekeela pentsatzen dugun egoera bati aurre egiten diogunean, ohikoa eta normala da nolabaiteko beldur maila sentitzea.
Hala ere, gehiegizko mailak lortzen dituenean edo arriskutsuak ez diren egoeren aurrean aurkezten denean, beldurra zerbait negatiboa izatera pasatzen da, blokeatu egiten gaitu eta mehatxuak eraginkortasunez kudeatzea eragozten digu. Laguntza izatetik, eragozpen eta arazo psikologiko izatera pasa daiteke.
Egun hauetan, birus berri horrek eragindako egoerarekin, normaltzat jo dezakegu kezkatuta sentitzea, baita nolabaiteko beldurrez ere. Beldur hori ondo kudeatzen badugu, adi egotera eta eraginkortasunez jardutera bultzatuko gaituen aliatua izango da; haren gaineko kontrola galduz gero, gaitzak berak baino ezinegona handiagoa eragingo liguke.
Gainera, ez dugu ahaztu behar beldurra, inolako birusik ez bada ere, oso kutsakorra gerta daitekeela. Bakartuta dauden, senide kutsatuak dituzten edo izaki maitatu bat galdu duten pertsonek gure babesa eta elkartasuna merezi dute. Arabako ESItik eta Arabako Psikologia Elkargotik, gaixoen eta laguntzaileen estigmatizazioa saihesteko eskatzen dugu, haien adina, arraza, etnia, sinesmena edo kultura edozein dela ere.
B - ARRISKUKO POPULAZIOKOA DEN, OSASUN-AGINTARIEK ADIERAZTEN DUTENAREN ARABERA
Jarraitu osasun-agintariek zehaztutako gomendioak eta prebentzio-neurriak. Konfiantza izan beraiengan, badakitelako zer egin behar duten. Haiek dituzte ezagutzak eta bitartekoak.
Ez arindu arriskua, gaixotasunarekiko beldurraren edo susmoaren sentsazioa saihesten saiatzeko. Ez handiagotu, ezta ere, duen benetako arriskua. Zuhurra eta zuhurra izan zaitez, harrotu gabe.
Isolatzeko neurriak gomendatzen badizkizute, gogoan izan estresa, antsietatea, bakardadea, frustrazioa, asperdura eta/edo haserrea sentitzera eraman zaitzakeela, baita beldur- eta etsipen-sentimenduak ere, konfinamenduaren ondoren ere iraun edo ager daitezkeenak. Saia zaitez beren maiteekin lanpetuta eta konektatuta egoten.
Sortu eguneroko errutina eta aprobetxa itzazu denbora faltagatik egin ezin dituzun gauzak egiteko (liburuak irakurtzea, filmak ikustea, etab.).
C - GAIXOTASUNA DUENA
Jarraitu aurreko gomendioei eta, gainera:
Bere pentsamendu intrusiboak maneiatzen ditu. Ez jarri okerrenean aldez aurretik. Ez larritu beharrik gabe. Errealista izan. Pertsona gehienak sendatzen ari dira.
Beldurra sentitzen duzunean, harrapa zaitez antzeko egoeretan duzun esperientzian. Baliteke orain ez lotzea, pertzepzio larriagoa duelako. Pentsa zenbat gaixotasun gainditu dituen bere bizitzan arrakastaz.
1. Ondo informatzea
Informazio-kanal ofizialak kontsultatzea. Adibidez, OMEk berak, Osasun Ministerioak edo Osakidetzak berak, besteak beste, iturri fidagarriak dira.
2.Gaininformazioa saihestea
Etengabe gai honi buruz hitz egiten eta informazioa bilatzen egoteak halabeharrez beldurrak areagotu ditzake.
3.Adingabeei dagokienez:
- Garrantzitsua da zure zalantza eta kezkei arreta jartzea. Kezkarik ez sortzea, halakorik ez badute, baina galderei erantzutea, agertu ahala.
- Beren erritmoari jarraitzea gomendatzen dugu, eta galdetzen dutenari bakarrik erantzutea, informazioa gehiegi eskatu gabe, eskatzen ez badute. Informazio-fluxua erregulatzea eta behar dena baino gehiago ez ematea.
- Azalpen ulergarriak eta bere mailara egokitutakoak erabiltzea. Eta, batez ere, ez esan gezurrik. Jasotzen dituzten informazioak hobeto ulertzen eta beste bide batzuetatik iragazten laguntzea.
- Funtsezkoa da gogoraraztea adingabeek helduen portaerak eta emozioak behatzen dituztela, beren sentimenduak maneiatzeko moduari buruzko seinaleak bilatzeko.
4. Kontuz ibili sare sozialetan dabilen informazioarekin.
Desinformazioan ez laguntzea kontrastatu ez den informazioa partekatuz.
5. Osasun-agintarien gomendioei jarraitzea
- Osasun-agintariek neurri egokienak ezartzen dituzte gaixotasunari aurre egiteko eta kutsadurak gutxitzeko.
- Kutsatzeko zalantzaren aurrean, osasun-agintarien jarraibideei jarraitu.
- Zientzian eta gure osasun-sistemaren esperientzian konfiantza izatea.
6. Arrazoizko neurriak hartzea
Gure beldurra eta gure ingurukoena, batez ere haurrena, ez elikatzeko beharrezkoak diren neurriak ez hartzea.
7. Eguneroko ohiturak mantentzea eta bizitza normala egitea, ahal den neurrian.
Beldurra askoz hobeto kontrolatzen da gure jokabide osasungarrien bidez, alferrikako arretaren bidez baino.
8. Umorea erabiltzea, lasai egotea.
- Umorea beldurraren emozioa kontrolatzen laguntzen duen emozioa da.
- Lasaitasuna erlaxazioaren eta arnasketa sakon diafragmatikoen bidez lor daiteke, arreta zeregin batean jarriz.
9. Ez deitu larrialdietako telefonoetara soilik informazioa eskatzeko.
Beste bide batzuk daude guri informazioa emateko. Ezin ditugu telefono hauek kolapsatu.
10. Emozioak ezagutzea eta onartzea.
-Beharrezkoa bada, hurbileneko pertsonekin partekatzea.
-Psikologoek eta osasun mentaleko beste hornitzaile egoki batzuek muturreko estresari, etengabeko tristurari edo laneko jardunean edo pertsonen arteko harremanetan eragin negatiboa duten beste erreakzio luze batzuei aurre egiten lagun diezaiekete pertsonei. Profesional horiek pertsonekin lan egiten dute, ezbeharrak maneiatzeko modu konstruktiboak aurkitzen laguntzeko.
-Online terapia psikologikoak alternatiba interesgarriak dira bakartuta dauden pertsonentzat.
Iturria: Arabako Psikologia Elkargo Ofiziala
